Op 13 februari was de netwerkbijeenkomst ‘Dak- en thuisloze patiënt; zéker ‘ons’ probleem’. Tijdens deze bijeenkomst bespraken we de uitdagingen rondom zorg en opvang, samenwerking en structurele verbeteringen. De focus lag op betere toegang, opvangcapaciteit en doorstroom binnen de acute zorgketen, met aandacht voor het voorkomen van herhaalde crisissituaties. Hieronder een samenvatting.

De Tussenvoorziening – Annemieke Tomassen (Unit Manager)
De Koudweerregeling (KWR) is beschikbaar voor alle daklozen, inclusief EU-migranten. De capaciteit is 175 bedden, mogelijk komt er uitbreiding naar 195. De dakloosheid onder EU-migranten is een groeiend probleem in Utrecht, toename met ongeveer 600 mensen, waaronder een stijgend aantal vrouwen. Deze groep heeft te maken met problemen rondom zorg en terugkeer naar hun land van herkomst. De Tussenvoorziening werkt samen met Barka, dat opvang en terugkeer faciliteert naar het Oost-Europese thuisland, en met Wij 3.0, die zich richt op dagbesteding en activering. De gemiddelde doorstroom is dat 66% van de mensen binnen gemiddeld 16 dagen positief uitstroomt richting werk, woning of zorg, terwijl 33% in de vicieuze cirkel blijft hangen. Er is behoefte aan betere toegang tot huisartsenzorg en opvolging van medische zorg na een ziekenhuisopname.

Huisartsenorganisatie & Leger des Heils – Martine Wijnen en Lisette Seeleman (VS gemeente Utrecht), Margriet Weenen (huisarts), Marijke van Dam (verpleegkundige LdH)
Praktijk Domzorg, onderdeel van Volksgezondheid van de Gemeente Utrecht, biedt medische spreekuren voor dakloze mensen en verleent zorg op straat. Het team bestaat uit verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen. Er is een nauwe samenwerking met huisartsenpraktijk Mariahoek. De bekostiging van medische straatzorg is een aandachtspunt, met als doel een toekomstbestendige financiering zonder extra barrières voor zorgverlening. Toegang tot zorg blijft complex door het ontbreken van een vast dossier en onbekende medische voorgeschiedenis. Dit bemoeilijkt de opvolging en leidt tot uitdagingen zoals beperkte opvangcapaciteit, vervoersproblemen en taalbarrières, waarbij de tolkentelefoon wordt ingezet. Samenwerking tussen zorgverleners is essentieel voor betere gegevensuitwisseling en overdracht, maar het medisch beroepsgeheim maakt dit lastig. Het Leger des Heils vult deze zorg aan met een ziekenboeg voor patiënten die te ziek zijn voor de straat, maar niet in aanmerking komen voor ziekenhuisopname. Met vier bedden biedt het tijdelijke opvang en basiszorg, zoals herstel na een operatie of antibioticabehandeling. Toegang verloopt via een aanmeldformulier, doorgaans ingevuld door Volksgezondheid of een verwijzer vanuit ziekenhuizen of de SEH, met een verblijfsduur van gemiddeld een week, verlengbaar in uitzonderlijke gevallen.

SEH Diakonessenhuis – Maite Tromp (Medisch Manager SEH & SEH-arts)
Daklozen komen regelmatig op de Spoedeisende Hulp terecht, vaak zonder zorgverzekering en met een combinatie van psychische aandoeningen, infecties en verwondingen. Het heeft de voorkeur om deze groep patiënten op te vangen op een SEH met een MPU (Medisch Psychiatrische Unit) faciliteit. In de regio Midden-Nederland heeft het UMCU een mobiele MPU op afroep. Het St. Antoniusziekenhuis een fysieke MPU voor laag complexe psychiatrie, met beperkte capaciteit en de doorstroom is complex. De samenwerking met Altrecht verloopt goed, de opvang na ziekenhuisbehandeling blijft een uitdaging. Uit kostentechnisch oogpunt zou preventieve zorg goedkoper zijn dan acute zorg, maar financiering blijft een knelpunt. Er is behoefte aan meer samenwerking tussen instanties om de zorg structureel te verbeteren.

Altrecht (GGZ) – Crisisdienst – Jorgen Straalman (Psychiater)
Bij daklozen komt veel psychische problematiek voor, met 70% die lijdt aan een ernstige psychiatrische aandoening en 80% met verslavingsproblematiek. De crisisopvang pakt urgentiegevallen van niveau U2 tot U4 op, maar de vraag blijft wie zich verantwoordelijk voelt voor U5. Meldpunt Advies en Bezorgdheid (MAB)-meldingen lopen via de gemeente, maar dat proces is complex, zeker bij zorgmijders. De Wet Zorg & Dwang is van toepassing op psychogeriatrische en verstandelijk beperkte patiënten, maar de uitvoering blijft een uitdaging. Doorstroom na opname is moeilijk door financierings- en capaciteitsproblemen, wat zorgt voor stagnatie bij revalidatie of vervolgzorg.

Vervolg
Om de regionale samenwerking te verbeteren, worden bestaande ketenoverleggen geïnventariseerd en ontbrekende schakels in kaart gebracht om de samenwerking te versterken. Het doel is een regionaal zorgpad te ontwikkelen en bestaande werkafspraken en protocollen te delen. Tijdens de bijeenkomst bleek er behoefte aan structurele voorzieningen om opvang- en doorstroomproblemen op te lossen en de toegang tot zorg te verbeteren. Dit vraagt om betere financiering en een soepele uitstroom uit het ziekenhuis naar vervolgzorg.

De volgende netwerkbijeenkomst is op donderdag 25 september, waar we verder bouwen op eerdere inzichten en plannen. Heb je zelf nog een idee of goed initiatief m.b.t. bovenstaande? Laat het ons dan vooral weten!